Deze eindadviezen komen voort uit het 4-jarig traject ‘Samen werken aan het perspectief van de jongere’ en zijn opgehaald uit het veld.
De belangrijkste adviezen, ook gericht aan de twee andere opdrachtgevers van de Commissie Nijhuis, zijn:
- Geef één opdracht voor onderwijs, zorg en jeugd
- Los knellende regelgeving op
- Geef ruimte voor innovatie en experimenteren
- Bied maatwerkfinanciering
Geef één opdracht voor onderwijs, zorg en jeugd
Geef één dwingende opdracht tot samenwerking tussen gemeenten (Jeugd, WMO, reclassering), samenwerkingsverbanden passend onderwijs, scholen voor voortgezet onderwijs, MBO-instellingen en zorginstellingen. Het mag niet zo zijn dat jongeren na een intensief behandeltraject met onderwijs en zorg opnieuw langs de kant te komen staan.
Los knellende regelgeving op
Neem knellende regelgeving en bureaucratie weg. Zorg dat de samenwerking binnen de instelling niet door wet- en regelgeving wordt belemmerd, denk daarbij aan verschillende toezichtkaders van de inspecties en de (fysieke) scheiding van jongeren met verschillende machtigingen. Zorg dat gemeenten waar de jongeren vandaan komen en de samenwerkingsverbanden medeverantwoordelijkheid dragen voor de toekomst van deze jongeren. Teveel kostbare behandeltijd lekt weg naar het invullen van aanvragen en verantwoordingsrapportages. Iedere gemeente hanteert een eigen systeem en daar moeten de instellingen zich aan committeren. Eén landelijk systeem zou helpen bij het terugdringen van deze bureaucratie.
Geef ruimte voor innovatie en experimenteren
Blijf innoveren en experimenteren en stuur op vernieuwing die tot alternatieven voor geslotenheid moeten leiden. Neem een voorbeeld aan de diverse proeftuinen die eerder zijn opgezet, uitgevoerd en positief zijn geëvalueerd. De kleinschalige voorzieningen in samenwerking met lokale zorgaanbieders, gemeenten en het onderwijs bleken succesvolle alternatieven. Geef voorrang aan verdere implementatie in plaats van stopzetting.
Bied maatwerkfinanciering
Maak het budget passend bij de complexiteit van de opdracht, met meer ruimte voor maatwerk. Het gaat jaarlijks over circa 500 capaciteitsplaatsen en ongeveer 1.400 jongeren die die gebruik maken van deze intensieve forensische zorg. Deze kleine groep jongeren heeft meestal een lange geschiedenis in de jeugdhulp achter de rug. Maatwerk is het enige dat nog werkt en daar hoort maatwerkfinanciering bij. Blijf daarom specialisatie financieren zoals kleine groeps- en individuele begeleiding, extra intensieve zorg en toezicht (FOBA, VIC, ITA, ESP, LVB).
Aanvullende aanbevelingen
- Vrijheidsbeneming op maat (Vom, voorheenVIV-JJ) houdt de JJI’s onder centrale aansturing en laat deze hoog-specialistische forensische (jeugd)zorg dus rechtstreeks onder DJI vallen. De scholen verbonden aan deze instellingen zijn buiten de decentralisatie van de passend onderwijs gehouden en krijgen capaciteitsbekostiging. Op deze manier kan er centraal gestuurd worden op de gedeeltelijke ombouw van (gesloten) residentiële naar hoog-specialistische kleinschalige voorzieningen en ambulante forensische zorg. De reductie van de landelijke capaciteit zou het gevolg moeten zijn van effectieve jeugdhulp en betere alternatieven die voor preventie en recidive zorgen.
- Zorg dat het gebouw, de behandel-, onderwijs- en dagbestedingsruimtes en faciliteiten ondersteunend zijn aan het geïntegreerd en doorlopend dagprogramma. Met de komst van het adolescentenstrafrecht is er een grote behoefte ontstaan aan praktijk- en arbeidsruimten en aan het aanleren van praktische vaardigheden t.b.v. re-integratie. De commissie ‘Verbetermogelijkheden onderwijs in JJI’s en GJI’s’, beter bekend als de commissie Nijhuis, adviseerde al om de gebouwen aan te passen aan de behoeften van de ouder wordende doelgroep en om ruimte te geven aan vernieuwende onderwijsconcepten. Daar hoort een deugdelijke internetverbinding bij om onderwijs op afstand mogelijk te maken.
Projectgroep ‘Samen werken aan het perspectief van de jongere’
Marlies Schouten, OCW
Inge Eijkenboom, DJI
Corine van Helvoirt, LECSO
Eri Hoopman, Stichting Aloysius
Joost van Caam, adviseur in onderwijs en jeugdzorg
Carola Bodenstaff, Jeugdzorg Nederland
Meta Veldhuijsen, Jeugdzorg Nederland